Primary Years Programme PYP
پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی چیه؟
پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی (پ.ی.پ) بۆ قوتابیێن ته‌مه‌نێ وان دناڤبه‌را ٣ تا ١٢ سالیێدایه، ئه‌ڤ پرۆگرامه ژلایێ به‌كه‌لوریا نێڤدەولەتی (ای.ب) هاتییه دانان و داكوكیێ ل سه‌ر گه‌شه‌كرنا شیانێن زارۆكی ژهه‌می لایه‌كی دكه‌ت، چ ل ناڤ پۆلێ یان ل جیهانا ده‌رڤه، ئه‌ڤ پرۆگرامه مینا چارچوڤه‌كێ شه‌ش بابه‌تان بخۆ ڤه‌دگریت كو تایبه‌تمه‌ندیێت وان بابه‌تا دهه‌مه‌جورن، ب ڕێیا بكارئینانا مه‌عریفی وشاره‌زایێ هاتینه دانان، سه‌رباری بسپۆریێن هه‌مه‌جور و دگه‌ل جەختکرنەکا بهێز ل سه‌ر پرسیاركرنێ
(PYP) پروگرامێ
ئارمانج ژ پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی (پ.ی.پ) پێشئخستنا قوتابیان ولڤاندنا هزر و ژیرمه‌ندیا وان ب ڕێیا پرۆگرامێن فره تایبه‌تمه‌ندی وبالكێش وكێرهاتی و پری ڕکابەری ژبۆ قوتابیان، ئه‌ڤ چه‌نده ب ڕێیا پرسیاركرنا ڕێكخستی بجهدهێت دگه‌ل بده‌ستڤه‌ئینانا مه‌عریفێ وشاره‌زایێن سه‌ره‌كی هه‌ژی گۆتنێیه كو پێشئخستن وتێگه‌هشتنا چه‌مكا ودیاركرنا هه‌لۆیستێن ئه‌رینی و شیانا وه‌رگرتنا ڕێكارێن به‌رپرسانه ژ وان فاكته‌رێن گرنكن بۆ بجهئینانا ئەڤێ چه‌ندێ
١- مه‌عریفه: مه دڤێت قوتابی چ بزانیت؟
پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی بیاڤ و په‌یره‌وێن نه‌رێتی یان لۆكال گرنگ دبینیت مینا (زمان وبیركاری وخواندنێن جڤاكی و زانست و په‌روه‌ردا كه‌سایەتی وجڤاكی ولەشی وهۆنەر)،به‌لێ ب فه‌ر دبینیت هنده‌ك بیاڤێن دی بۆ قۆتابی ڤه‌كه‌ت كو ب ڕێیا وان تشتێ نوی بده‌ست ڤه‌بینیت و ئاگه‌هداری گۆهورینا بیت و ئه‌و شاره‌زایی ل ده‌ف په‌یداببیت كو بشێت ژ سنۆرێ پرۆگرامێن لۆكال ده‌رباز ببیت، پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی شه‌ش بابه‌تان بخۆڤه‌دگریت كو تایبه‌تمه‌ندیێت وان دهه‌مه‌جۆرن وچارچوڤه‌كی بۆ پرۆسێسا فێربوونێ دروستدكه‌ن. ئەڤان شه‌ش ته‌وه‌ران گرنگیه‌كا تایبەت ل جیهانێ هه‌یه و دبنه پالپشت بۆ بده‌ست ڤه‌ئینانا مه‌عریفه و تێگه‌هـ وشاره‌زایێن تایبه‌ت ب بابه‌تێن نه‌ریتی یێن لۆكال
ئه‌و هه‌ر شه‌ش ته‌وه‌رێن پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی ئه‌ڤه‌نه
١- ئه‌م كینه
٢- ئه‌م ل كیژ جهـ و ده‌مینه
٣- چاوا دێ ده‌ربرینێ ژخۆ كه‌ین
٤- جیهان چاوا كار دكه‌ت
٥- چاوا دێ خۆ ڕێكئێخین
٦- هه‌ڤپشكیا هه‌سارێ
٢- تێگه‌هـ : مه دڤێت قوتابی د چ بگه‌هن؟
تێگه‌هێن سه‌ره‌كی دهێنه بكارئینان بۆ پێشته‌ڤانیا پرسیاركرنێ و پێكهاته‌ی.سه‌رهه‌لبوونا تێگه‌هان دبیته ئه‌گه‌ر بۆ تێگه‌هشتنه‌كا كویرتر و ڕێكێ ل به‌ر قوتابی ڤه‌دكه‌ت وێ مه‌عریفا وه‌رگرتی ڤه‌گوهێزیته ده‌ڤه‌ره‌كا دی
ئه‌و تێگه‌هـ ژی ئه‌ڤه‌نه
١-ڕۆخسار: چاوا ڕۆخسار دیار دبیت ؟
٢- كار: چاوا كار دكه‌ت؟
٣- هۆكار: بۆچی هۆسایه؟
٤- گۆهورین: چاوا گۆهورین په‌یدادبن
٥- په‌یوه‌ندیكرن: چاوا ب تشتێن دیڤه دهێته گرێدان؟
٦- ڕۆانگه‌هـ : چ تێروانین ودیتن هه‌نه؟
٧- - به‌رپرسیاری: به‌رپرسیاریا مه چیه؟
٣- شاره‌زایی: مه دڤێت قۆتابی ب چ فێربیت ؟
ده‌مێ قوتابی فێربوونێ ل سالێن خواندنا سه‌ره‌تایی وه‌ردگریت چه‌ندین شاره‌زایان وه‌ردگریت وبجهدئینیت ئەوان شاره‌زایان بهایێ خۆ هه‌یه نه‌بتنێ ب وێ فێربوونا دناڤا پۆلێ دا دهێته‌كرن به‌لكو ل ناڤ جیهانا ژ ده‌رڤه ژی گرنگیا خۆ هه‌یه
ئه‌و شاره‌زایی ژی ئه‌ڤه‌نه
١-شاره‌زایێن هزركرنێ
٢- - شاره‌زایێن په‌یوه‌ندیكرنێ
٣- شاره‌زایێن جڤاكی
٤- شاره‌زایێن ڕێڤه‌برنا خۆیی
٤- – ڕه‌فتار: مه دڤێت قوتابی چاوا ڕه‌فتارێ بكه‌ت ؟
قوتابی دهێته هاندان كو ڕێكاران دناڤ ژیانا خۆ یا دوورهێلی وه‌رگریت، ئه‌و ژی ل په‌ی وێ فێربوونا وی دناڤا پۆلێدا وه‌رگرتی. دشیانا ماموستای دایه ئەڤان ڕێكارێن ده‌رڤه‌یی ب ڕێیا سه‌میانا بزانیت پرۆگرامێ لێپرسینا
پرۆگرامێ مەیێ لێپرسینێ د چەند سالان دا ھاتییە پێشئخستن، سه‌رباری وێ یه‌كێ كو ئه‌ڤ پرۆگۆامه یێ تایبەته ب قۆتابخانا مە، لێ دشیاندایه ئه‌و ژێهاتن و تێگەهـشتن بهێنه ڤه‌گوهاستن بۆ مالباتا جیھانییا قۆتابخانێن پ.ی.پ
تایبه‌تمه‌ندی: بابه‌تێن سه‌ره‌كییێن دهێنه گۆتن د پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایدا
ئه‌وه چ تایبه‌تمه‌دینه (بابەتێن سه‌ره‌كی) ئه‌وێن د پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایدا وه‌ك وانه بۆ قۆتابیان دهێنه گۆتن؟
١– زمان: زمانێ سه‌ره‌كی یێ خواندن ونڤێسینێ د قۆتابخانا داڤنشی یا نێڤده‌وله‌تیدا ئینگلیزیه، زمانێ دوویێ كوردیه، دیسان زمانێ عه‌ره‌بی ژی دهێته نیشادان.
تایێن زمانی ژی ئه‌ڤه‌نه
١ - په‌یوه‌ندیكرنا زاره‌كی (گوهداریكرن و ئاخڤتن)
٢- په‌یوه‌ندیكرنا نڤێسینێ (خواندن ونڤێسین
٣- په‌یوه‌ندیكرنا بینراو (دیتن ونیشادان)
2- بیركاری: بیركاری ڕێیه‌كا پالپشتیكرنا پرسیاركرنێیه كو دبیته زمانه‌كێ جیهانی وب ڕێیا وی مرۆڤ دشێت د جیهانێ بگه‌هیت
ئه‌و سه‌رچه‌قێن بیركاریێ ئه‌وێن دهێنه فێركرن ئه‌ڤه‌نه
١ - پروسێسكرنا داتایان
٢- پیڤان
٣-ڕۆخسار و بۆشایی
٤- شێوازوكردار
٥- هژمار
زانست:
د پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی زانست وه‌سا دهێته فێركرن كو ڤه‌دیتنا لایه‌نێن بایلۆجی وكیمیاوی وفیزیاوی یێن جیهانا سروشتی وپه‌یوه‌ندیا دناڤبه‌را وان دا. تێگه‌هشتنا مه بۆ جیهانێ به‌رده‌وام دهێته گۆهورین وپێشدكه‌ڤیت ودانانا زانستی د پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایدا قوتابیان به‌ره‌ڤ تێگه‌هشتنا جیهانێ ل په‌ی دیتنه‌كا زانستی دبه‌ت. هانا مه‌ره‌قداری وداهینانێ دكه‌ت وهاریكاریا قوتابی دكه‌ت كو تێگه‌هشتنا خۆ بۆ جیهانێ به‌ره‌ڤ پێش ببه‌ت
ئه‌و تایێن زانستی ئه‌وێن ل پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی دهێنه گۆتن ئه‌ڤه‌نه
١- زینده‌وه‌رێن ساخ
٢- عه‌رد و بۆشايي
٣- مادده ومادده
٤- هێز و وزه
خواندنێن كۆمه‌لایەتی:
د پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایدا، خواندنێن كۆمه‌لایەتی وه‌سا دهێنه فێركرن كو لێكۆلین ده‌رباره‌ی كه‌سان وتشتێن گرێدای بوری و ئه‌ڤرۆ وپاشه‌رۆژێ وژینگه‌هـ وجڤاكێ وان. خواندنێن كۆمه‌لایەتی هانا مه‌ره‌قداریێ وپێش ئێخستنا تێگه‌هان دكه‌ن د جیهانه‌كێدا كو بله‌ز دهێته گۆهورین. قوتابی تێگه‌هێن خۆ بۆ ناسنامه‌یێن خۆ یێن كه‌سۆكی و كه‌لتۆری به‌ره‌ڤ پێش دبه‌ن. شاره‌زایێن پێدڤی ل ده‌ف وان په‌یدادبن كو بشێن ب ئه‌كتیڤانه به‌شداری پۆلێن خۆ وقوتابخانا خۆ وجیهانێ ببن
ئارمانجا خواندنێن كۆمه‌لایەتی د پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تاییدا پێشئێخستنا تێگه‌هشتنێه دناڤبه‌را كه‌لتۆراندا و ڕێزگرتنا تاكان و ل به‌رچاڤگرتنا بها و دابۆنه‌ریتێن وان
ڕێره‌وێن خواندنێن كۆمه‌لایەتی ئه‌ڤه‌نه
١-سیسته‌مێن مرۆڤی و چالاكیێن ئابۆری
٢-ڕێكئێخستنا جڤاكی وڕه‌وشنبیری
٣-به‌رده‌وامی و گۆهورین ب ده‌ربازبوونا ده‌می
٤-ژینگه‌هێن مرۆڤی وسروشتی
٥-ژێده‌ر و ژینگه‌هـ
(PSPE) ٥- پەروەردەیا كه‌سایەتی و جڤاکی و جه‌سته‌یی
(PSPE) د پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تاییدا، پەروەردەیا كه‌ساتی و جڤاکی و جه‌سته‌یی پیته‌ی دده‌ته خۆشگوزاریا کەسان ب ڕێیا پێشڤەبرن و پێشئێخستنا تێگهـ ومعریفێ و ھەلۆیست و شاره‌زایان کو دبنه ڕێخۆشكه‌ر بۆ خۆشگوزاریێ
(PSPE)خۆشگوزاری ژ لایێ گەوھەریڤە ب ھەمی لایێن ئه‌زمونا قوتابی د ناڤ وده‌رڤه‌ی قوتابخانێدا دهێته گرێدان. ئەو تەندروستیا جه‌سته‌یی، سۆزداری،مه‌عریفی، گیانی و جڤاکی بخۆ ڤه‌دگریت. بۆ پرۆگرامێ سالێن سه‌ره‌تایی گرنگیه‌كا مه‌زن هه‌یه و د پرۆفایلا قوتابیدا دهێته تۆماركرن کو بەرنامە یێ دەرباز كری
١-ناسنامە
٢-فێربوونا چالاک
٣-په‌یوه‌ندی
